OBEZİTEYİ DURDURMAK İÇİN HAREKETE GEÇ: OBEZİTE

OBEZİTE NEDİR ?

Obezite, vücuda besinler ile alınan enerjinin, harcanan enerjiden fazla olmasından kaynaklanan ve vücut yağ kitlesinin, yağsız vücut kitlesine oranla artması ile karakterize olan kronik bir hastalıktır. Obezite, başta kardiyovasküler ve endokrin sistem olmak üzere vücudun tüm organ ve sistemlerini etkileyerek çeşitli bozukluklara ve hatta ölümlere yol açabilen önemli bir sağlık problemidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından en riskli on hastalıktan biri olarak kabul edilen obezitenin, yine aynı örgüt tarafından yürütülen son araştırmalarda kanserle yakın ilgisi olduğu da belirlenmiştir. İnsanlığı etkileyen hastalıklardan hiçbiri obezite kadar yaygın olmamıştır. Bu da göstermektedir ki obezite, veba, tüberküloz ve AIDS gibi enfeksiyöz bir etkenden kaynaklanan hastalıklardan farklı olarak yeme alışkanlığı, toksik kimyasallar, yaşam tarzı gibi birçok faktöre bağlı olan bir mekanizma ile gelişmektedir. Bu mekanizmanın ne olduğu ya da obezitenin gerçekten bir hastalık olup olmadığı henüz kesin olarak aydınlatılamamıştır (1).

OBEZİTE TANISI

Obezite tanısında kullanılan birçok yöntem olmasına rağmen günümüzde tanıda ve sınıflamada beden kitle indeksi (VKI) ve bel çevresi ölçümü önerilmektedir. BKI kilogram olarak vücut ağırlığının metrekare olarak boya bölünmesi ile hesaplanır (2).

OBEZİTE VE EGZERSİZ

Kilolu ve obez kişilerde egzersiz en iyi sonuç veren uygulamadır. Herhangi bir aktivite bile hiçbir şey yapmamaktan iyidir. Obez hastaların egzersizin çok kötü ve cezalandırıcı bir durum olmadığını anlamalarına yardımcı olmak gerekir. Başlangıçta hastalara yaşam şeklini değiştirmeleri konusunda küçük önerilerde bulunulur.

Obeziteyi önlemek için öneriler:

· Ödül olarak asla bir yiyecek kullanılmamalıdır.

· TV seyretme ya da bilgisayarda oyun oynama yerine aile ile birlikte yemek yenilmelidir.

· Öğünler planlanmalı ve gıda seçimleri yapmalıdır.

· Fiziksel aktivite arttırılmalı (özellikle yürüme) ve daha aktif bir yaşam şekli benimsenmelidir. Örneğin asansör yerine yürüyerek merdivenleri çıkmak, arabayı iş yerinden biraz daha ileriye park etmek gibi.

Amerikan Spor Hekimliği Kolejinin (American Collage of Sport Medicine) önerisi tüm erişkinlerin her gün ortalama 30 dakika egzersiz yapmasıdır. Bu düzey bir aktivite günlük 840 kj (200 kcal) enerji tüketimi yaptırır. Obez hastaların bu aktiviteleri yavaş yavaş yapmaları önerilir. Burada doktorun görevi hastanın sedanter bir yaşam ile oldukça aktif bir yaşam tarzı arasında nerede bulunması gerektiğine yardımcı olmak ve bundan sonraki adım için ilerlemesini sağlamaktır.

Egzersiz reçetesi:

· Enerji harcamasını en yüksek, yaralanma riskini de en düşük düzeyde tutmalıdır.

· Maksimum kilo verilmesi haftada 1 kg olmalıdır.

· Günlük kalori harcaması 300 kal.’ den fazla olan bir egzersiz programı ayarlanmalı, bu program yürüyüşte olduğu gibi orta şiddette ve uzun süreli olmalıdır.

Kilo kaybı için optimal bir program haftada 1000 ila 2000 kalorilik ayarlanmalıdır.

Egzersiz önerilerine rehberlik yapmak üzere orta yoğunlukta egzersiz örnekleri olarak şunlar verilebilir: 45-60 dk voleybol, 45 dakika futbol, 35 dk hızlı tempo yürüyüş, ½ saat bisiklete binme, 20 dk yüzme, 15 dk ip atlama gibi sporlar veya 45-60 dk araba yıkama, 45-60 dk cam veya yer silme, 30-45 dakika bahçe işi, ½ saat yaprak tırmıklamak, 15 dakika kar temizlemek ve ya 15 dk merdiven çıkmak. Başlangıçta veya çok sedanter yaşam tarzı olanlarda çok hafif egzersizlerle başlanarak yoğunluk hasta uyumuna göre arttırılmalıdır (3).

150 kaloriyi yakmak için gereken aktiviteler ve süreler:

BASİT KURALLAR

Obeziteden korunmada 5+2+1 kuralı uygulanmalıdır.

5 + 2 + 1 Kuralı;

· 5 meyve ve sebze

· 2 saatten az sedanter aktivite yapmamak

· 1 saat yapılandırılmış fiziksel aktivite

· Her gün 10.000 adım

· Her gün fazladan 2000 adım,

100 kalori yakar!

· Çocuklar ve adölesanlara haftanın en az 60dk/gün orta şiddetli fiziksel aktiviteye katılım önerilmektedir. (4)

KAYNAKÇA

1. Prevention and management of the global epidemic of obesity. Report of the WHO Consultation on Obesity (Geneva, June, 3–5, 1997). Geneva: WHO.

2. Janssen I, Katzmarzyk PT, Ross R. Body mass index, waist circumference, and healt risk: evidence in support of current. Arch Intern Med 2002; 14: 2074- 9.

3. American College of Sports Medicine: www.acsm.org

4. Physical Activity and Health: A Report of the Surgeon General: http://www.cdc.gov/nccdphp/sgr/contents.htm