RİSKLİ BEBEKLERDE ERKEN MÜDAHALE: FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON

Hamilelik döneminde, doğum sırasında ya da doğum sonrasında yaşanan problemler nedeniyle gelişim geriliği görülen bebeklere riskli bebek adı verilir. Riskli bebek grubuna genel olarak prematüre (erken doğan) bebekler, zamanında doğup düşük doğum ağırlığı olan bebekler ve doğumdan sonra yeni doğan yoğun bakım ünitesinde bakılmaya ihtiyaç duyan bebekler dahil edilebilir (1).

Yenidoğan döneminde; oksijen yetersizliğine bağlı beynin etkilenmesi, solunum güçlüğü, sarılık gibi problemler görülebilir. Ayrıca prematüre bebeklerde %5-15 oranında Serebral Palsi (beyin felciyle oluşan fiziksel engel durumu) gibi kalıcı nörolojik durumlar da ortaya çıkabilir. Riskli bebeklerde; vücut kaslarında zayıflık, dönme, oturma, emekleme, yürüme gibi hareketlerin gecikme, erken dönemde emme-yutma becerilerinde eksiklik, ileri dönemde konuşmanın gecikmesi görülebilir. Riskli bebekler sıklıkla ağlayabilir ve hareket etmekten kaçınabilir. Aşırı hareketlilik ya da çok fazla uyarana ihtiyaç duyma gibi duyusal problemleri olabilir (1).

Dünya Sağlık Örgütü’nün yaptığı açıklamaya göre dünyada her yıl 15 milyon prematüre (erken doğan) bebek dünyaya gelmektedir. Hayatta kalanların pek çoğu öğrenme, görme işitme problemlerini de içeren özre sahip olmaktadır (2). Bu nedenle, riskli bebek grubunda en erken dönemde tespit oldukça önemlidir.

(Riskli bebek analiz yöntemlerinden biri)

Hamilelik döneminde, doğum sırasında ya da doğum sonrasında yaşanan problemler nedeniyle gelişim geriliği görülen bebeklere riskli bebek adı verilir. Riskli bebek grubuna genel olarak prematüre (erken doğan) bebekler, zamanında doğup düşük doğum ağırlığı olan bebekler ve doğumdan sonra yeni doğan yoğun bakım ünitesinde bakılmaya ihtiyaç duyan bebekler dahil edilebilir. (1)im programlarından yararlanmaktadır. Bu programlar ailenin desteğiyle birlikte, çocuğa özel bireysel tedavi edici teknikleri içermektedir (3,4).

Erken müdahale programı, bebeğin mümkün olan en erken dönemde (mümkünse doğar doğmaz) başlayıp 24 aya kadar olan fizyoterapi yaklaşımlarını içerir. Çocuğun risk derecesine ve durumuna göre okul çağına kadar, nörolojik etkilenim varlığında daha da uzun süreler fizyoterapi programına devam edilebilir (5).

Fizyoterapi programlarında amaç; beynin kendini yenileme (plastisite) özelliğini kullanarak, belirli gelişim hareketlerinin kazanılması, çocuğun mümkün olan en bağımsız seviyeye ulaştırılmasıdır. Bu açıdan yaşamın ilk 2-3 yılı çok kıymetlidir çünkü beyin ve sinir gelişimi bu yıllarda çok hızlıdır dolayısıyla erken müdahale, tedavinin başarısını arttıracaktır (1).

Birçok erken dönem fizyoterapi ve rehabilitasyon müdahalesi mevcuttur. Ancak hangi yöntemin daha başarılı olduğu henüz bilinmemektedir. Bebeklerde motor ve duyusal gelişimi desteklemek için dünya çapında en çok kullanılan yaklaşım ise Bobath (Nörogelişimsel) terapi konseptidir. Biraz daha açacak olursak Bobath’ta amaç; nörogelişimsel bozukluğu olan çocukların mümkün olan en üst seviyede fonksiyonelliğinin kazandırılmasıdır. Bu amaçla Bobath terapistleri, bebek için özelleşmiş terapilerin yanı sıra, bebek için gerekli çevresel adaptasyonları sağlamak, bebek ile ailenin iletişimini güçlendirmek, aileyi terapinin içine dahil etmek ve terapiyi tüm güne yaymayı öğretmek gibi hedefleri içeren bir müdahale programı oluştururlar. Bebek sürekli değerlendirilerek, ihtiyaçlarına göre bu program aralıklarla düzenlenir ve tedavinin etkinliği gözlenir (1).

KAYNAKÇA

1. https://www.rommer.com.tr/riskli-bebek-premature-cocuklarda-rehabilitasyon/

2. 77. Howson, C.P., Kinney, M.V., Lawn, J.E. (2012). Born Too Soon, The Global Action Report on Preterm Birth. Geneva: World Health Organisation.

3. Hadders-Allgra, M. (2005). The Neuromotor Examination of the Preschool Child and Its Prognostic Significance. Mental Retardation and Developmental Disabilities Research Reviews, 11(3), 180-188.

4. Blauw-Hospers, C.H., Hadders-Algra, M. (2005). A Systematic Review of The Effects of Early Intervention on Motor Development. Developmental Medicine and Child Neurology, 47(6), 421-432.

5. Gunel, M.K. (2005). Prematüre Bebekte Erken Fizyoterapi. Katkı Pediatri Dergisi. 5,485-491.